Επιδίωξη της Ημερίδας αποτελεί η διεπιστημονική και διαγλωσσική παρουσίαση των πλέον σύγχρονων θεωρητικών και ερευνητικών δεδομένων, ως προς τον ρόλο των μορφολογικών διαδικασιών στη μάθηση του γραπτού λόγου στο ορθογραφικό σύστημα της ελληνικής γλώσσας σε σχέση με άλλα αλφαβητικά ορθογραφικά συστήματα, όπως εκείνα της αγγλικής και της γερμανικής γλώσσας. Η διεπιστημονική διερεύνηση των μορφολογικών διαδικασιών στην κατάκτηση του γραπτού λόγου απαιτεί γνώσεις από τους τομείς της Γλωσσολογίας, της Ψυχολογίας και της Παιδαγωγικής και ιδίως τον συντονισμό των γνώσεων αυτών σε ένα ενιαίο διεπιστημονικά πεδίο, το οποίο αποτελεί διεθνώς ένα πεδίο αιχμής. Ιδιαίτερα, είναι σημαντική η συμβολή της μορφολογίας στην αξιολόγηση και εκπαιδευτική αντιμετώπιση σε περιπτώσεις δυσκολιών μάθησης του γραπτού λόγου (π.χ., μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες, αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές) καθώς και σε ποικίλα πολυπολιτισμικά γλωσσικά περιβάλλοντα (π.χ., διγλωσσίας, κατάκτησης της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας). Η Ημερίδα επιδιώκει να αποτελέσει την έμπνευση για την περαιτέρω ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας στο πεδίο των μορφολογικών δεξιοτήτων στον γραπτό λόγο στην ελληνική γλώσσα σε σχέση με άλλα αλφαβητικά συστήματα, όπως εκείνο της αγγλικής και της γερμανικής γλώσσας, κάνοντας γνωστό ένα πεδίο αιχμής στην ευρύτερη ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα της χώρας μας μέσα από την ενίσχυση του διαγλωσσικού διαλόγου μεταξύ των αλφαβητικών γλωσσικών συστημάτων.
ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ,
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ,
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
Η παρουσίαση θα αναφερθεί στην επισκόπηση ερευνητικών δεδομένων που εξετάζουν την ανάπτυξη της γνώσης αναφορικά με τη μορφολογία της αγγλικής γλώσσας σε σχέση με την ανάπτυξη του γραμματισμού, ενώ θα αναδειχθούν και θα συζητηθούν οι παράγοντες που ενισχύουν ή παρεμποδίζουν την ανάπτυξη της μορφολογικής αυτής γνώσης. Οι παράγοντες αυτοί εμπίπτουν σε τρεις κύριες κατηγορίες: στους γλωσσικούς παράγοντες (π.χ., η παραγωγικότητα και η διαφάνεια των μορφημάτων), στους γνωστικούς παράγοντες (π.χ. οι απαιτήσεις/προϋποθέσεις και τα είδη των κριτηρίων αξιολόγησης, η λεξικότητα στοιχείων), και στους οικολογικούς παράγοντες (π.χ. η έκθεση του ατόμου σε μορφολογικά σύνθετες λέξεις, η σχολική εκπαίδευση). Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη διαγλωσσική σύγκριση μεταξύ φυσικών ομιλητών της Αγγλικής και Γαλλικής γλώσσας, οι οποίες συνιστούν αλφαβητικά ορθογραφικά συστήματα με αντιθέσεις στο μορφολογικό τους σύστημα. Τέλος, θα συζητηθεί το απαιτητικό ζήτημα της κατανόησης του αιτιολογικού ρόλου της μορφολογικής γνώσης αναφορικά με την τυπική και μη ανάπτυξη του γραμματισμού σε σχέση με τη φάση κατάκτησης, τα γλωσσολογικά χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις ή προϋποθέσεις των πειραματικών έργων.
Η Dr Lynne Duncan είναι Πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας στο University of Dundee της Σκωτίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Η επιστημονική της έρευνα αναφέρεται στη σχέση μεταξύ φωνολογικών και μορφολογικών όψεων της γλωσσικής ανάπτυξης και της κατάκτησης του γραμματισμού. Η πρόσφατη ερευνητική της εργασία επικεντρώνεται στην επίδραση του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου στην ανάπτυξη του γραμματισμού, στη νευροποικιλότητα και στη διγλωσσία, ενώ είναι επιστημονικά υπεύθυνη των ερευνητικών προγραμμάτων: Early Language in Play Settings [Πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη στο πλαίσιο του παιχνιδιού] (https://elips.org.uk), Morphological Acquisition in Developmental Dyslexia [Μορφολογική κατάκτηση σε σχέση με την Αναπτυξιακή Δυσλεξία], ενώ είναι συν-επιμελήτρια του νέου επιστημονικού βιβλίου Dyslexia in Adulthood [Δυσλεξία στην ενηλικίωση].
H παρουσίαση θα επικεντρωθεί στη σχέση μεταξύ μορφολογικής επίγνωσης και γραμματισμού στη γερμανική γλώσσα, με ιδιαίτερη αναφορά στις επιδράσεις της σχέσης αυτής αναφορικά με τη γλωσσική ανάπτυξη και την εκπαίδευση. Η ομιλία θα παρουσιάσει μια επισκόπηση των γλωσσικών χαρακτηριστικών της γερμανικής γλώσσας, όπως η σχετικά υψηλή της φωνολογική διαφάνεια, η πλούσια μορφολογία της καθώς και ο αριθμός των κλιτών, παράγωγων και σύνθετων λέξεων. Θα παρουσιαστούν, επίσης, σύγχρονα ερευνητικά ευρήματα αναφορικά με την επίδραση της μορφολογικής επίγνωσης στις δεξιότητες γραμματισμού παιδιών σχολικής ηλικίας με ιδιαίτερη αναφορά στην αναγνωστική ευχέρεια και στην αναγνωστική κατανόηση. Καθώς το θεμέλιο της ανάγνωσης και της γραφής εδραιώνεται πολύ νωρίτερα σε σχέση με την ηλικία έναρξης της τυπικής εκπαίδευσης, παρέχεται περαιτέρω ερευνητική θεμελίωση στη γερμανική γλώσσα αναφορικά με τον ρόλο της μορφολογικής επίγνωσης στην υποστήριξη της προφορικής κατανόησης σε μονόγλωσσα και πολύγλωσσα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Τα δεδομένα αυτά υποστηρίζουν τον σημαντικό ρόλο της μορφολογικής επίγνωσης ως προγνωστικό παράγοντα στην ανάδυση των δεξιοτήτων γραμματισμού στη γερμανική γλώσσα. Στην ομιλία θα συζητηθούν τόσο θεωρητικές γνώσεις όσο και πρακτικά παραδείγματα, προσφέροντας προτάσεις για την ενσωμάτωση της μορφολογικής καλλιέργειας στις εκπαιδευτικές πρακτικές, ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη του γραμματισμού τόσο σε μονόγλωσσους όσο και σε πολύγλωσσους μαθητές στο πλαίσιο της εκμάθησης της γερμανικής γλώσσας.
Η Dr. Astrid Haase είναι Ερευνήτρια και Λέκτορας στο Τμήμα Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο Georg-August Πανεπιστήμιο του Göttingen στη Γερμανία. Η επιστημονική της έρευνα επικεντρώνεται στην ανάπτυξη της προφορικής και γραπτής γλώσσας μονόγλωσσων και πολύγλωσσων παιδιών με ιδιαίτερη έμφαση στη μορφολογική επίγνωση. Συμμετέχει σε δύο κύρια ερευνητικά προγράμματα: μια εθνικής εμβέλειας αξιολόγηση της προώθησης της ανάγνωσης σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (ViaS: Vorlessen in allen Sprachen/Ανάγνωση σε όλες τις γλώσσες) καθώς και σε πειραματικές μελέτες που εξετάζουν την υποστήριξη κειμενικών μεθόδων για αρχάριους αναγνώστες (Lesefuchs/Η αλεπού που διαβάζει).
Για δεκαετίες, η εκπαιδευτική έρευνα που ασχολείται με την ανάπτυξη της ανάγνωσης και της ορθογραφημένης γραφής επικεντρωνόταν κυρίως στον ρόλο των φωνολογικών δεξιοτήτων. Ωστόσο, ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ερευνών σε διάφορα ορθογραφικά συστήματα αναδεικνύει ολοένα και περισσότερο τη σημαντική συμβολή της μορφολογικής επίγνωσης. Ειδικότερα, στο μορφολογικά πλούσιο ελληνικό ορθογραφικό σύστημα, πρόσφατες μελέτες έχουν προσφέρει πειστικά ευρήματα που υποδεικνύουν ότι η μορφολογική επίγνωση διευκολύνει μια βαθύτερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ σχηματισμού και σημασίας των λέξεων, επιτρέποντας στα παιδιά να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τις πολυπλοκότητες της ελληνικής ορθογραφίας. Στόχος μας είναι να συνθέσουμε τα υπάρχοντα ερευνητικά ευρήματα σχετικά με την επίδραση της μορφολογικής επίγνωσης στην ανάπτυξη της ανάγνωσης και της ορθογραφημένης γραφής των παιδιών στο πλαίσιο του ελληνικού ορθογραφικού συστήματος. Τα συμπεράσματα που θα προκύψουν αναμένεται να είναι σημαντικά για τον εμπλουτισμό των εκπαιδευτικών πρακτικών αλλά και να παρέχουν χρήσιμες κατευθύνσεις για τον σχεδιασμό στοχευμένων παρεμβάσεων για παιδιά με δυσκολίες μάθησης του γραπτού λόγου.
Ο Dr. Απόστολος Καργιωτίδης είναι κάτοχος Διδακτορικού Διπλώματος στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη του ρόλου των γλωσσικών δεξιοτήτων στη μάθηση του γραπτού λόγου και την εμφάνιση αναγνωστικών ή/και ορθογραφικών δυσκολιών, καθώς επίσης στη διερεύνηση της σχέσης των συγκεκριμένων μαθησιακών δυσκολιών με τη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Μέρος του ερευνητικού του έργου έχει δημοσιευθεί/παρουσιαστεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια με κριτές.
Διοργανωτές της Ημερίδας:
Στυλιανή Τσεσμελή & Γεώργιος Μανωλίτσης
Η διαδικτυακή Ημερίδα με θέμα “Μορφολογία και Γραμματισμός στα Ευρωπαϊκά Ορθογραφικά Συστήματα: Διάλογος με την Ελληνική Γλώσσα” θα λάβει μέρος το
Σάββατο 18 Iανουαρίου 2025 και ώρα 17.οο- 18.30 το απόγευμα.
Η εγγραφή και η συμμετοχή στην Ημερίδα είναι δωρεάν. Θα χορηγηθεί ηλεκτρονικά Βεβαίωση συμμετοχής μετά την ολοκλήρωση της Ημερίδας. Oι ομιλίες θα πραγματοποιηθούν στα αγγλικά.
Όσοι/όσες επιθυμείτε να λάβετε Βεβαίωση συμμετοχής, παρακαλώ πολύ, να το δηλώσετε μαζί με το e-mail αποστολής στην φόρμα υποβολής.